کد مطلب:7433 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:345

گنجینه کتابخانه » اهل بیت » امام زمان (عج)

جامعة منتظر

جامعة منتظر







پيشگام در نوآوري و شكوفايي



انقلاب اسلامي ايران، نقطة عطف تاريخي براي تجديد حيات اسلام شد تا بار ديگر نشان دهد، اسلام كه خاستگاه مدنيت انساني و عقلانيت اجتماعي ريشه داري بوده، در انعقاد تمدن هاي بزرگ بشري در هزارة اخير، نقش بسيار جدي و بنيادين ايفا كرده است، بار ديگر جامعه سازي و مدينه پردازي نوين خويش از سرگرفته، آمده است تا به فضل خدا، بنياد تمدن جديدي را در اندازد كه اخلاق را با عقلانيت، شريعت را با مدنيت، حقيقت را با مصلحت، آزادي را با عدالت و عرفان را با واقعيت، يك جا جمع كند و ريشة همة تفكيك هاي شوم و نادرست را كه اخلاق، عقل و معيشت بشر معاصر را خاكستر كرده، بركند و دوباره، سكه به نام تمدن عقلاني محمدي صلي الله عليه و آله زند.

اسلام، دكترين زندگي و آزادگي است و جامعه سازي و تمدن پردازي در ذيل آموزه هاي ديني، سير و حركت به سوي جامعة واقعي انتظار و زمينه سازان ظهور رسالت سترگي است كه دست كم چندين دهه كار پياپي نظري و عملي مي طلبد؛ مهندسي چنين جامعة نوين اسلامي، جز با همياري تمامي متفكران مسلمان و نهادهاي علمي و فرهنگي در همة علوم، فنون و صنايع به ثمر نخواهد نشست.

در اين شماره و شماره هاي آتي برآنيم، گوشه اي از سهم بسيار درخشان متفكران مسلمان، حكيمان، پزشكان، شيمي دانان، فيزيك دانان، رياضي دانان، مهندسان، كتاب شناسان، كاشفان و مخترعان جهان اسلام را ـ كه در سده هاي نخست تكوين تمدن اسلامي در بنيانگذاري تمدن جديد بشري و پيشرفت علوم تجربي، رياضي و اجتماعي نقش بسزايي داشته اند ـ به اختصار ياد آوري كنيم تا روشن شود:

1. تضادهاي خنده دار ميان علم و دين ـ كه در جهان مسيحيت و مغرب زمين اتفاق افتاده است ـ هيچ ربطي به جهان اسلام و فرهنگ قرآني ندارد كه همة علوم عقلي، تجربي و دانش جديد در بستر فرهنگ اسلامي و به تشويق و تحريك دين خاتم، كشف شده، رشد كردند؛ اسلام حتي راه انتقال و ترجمة سرمايه هاي علمي ساير ملل و تمدن ها را نيز بازگذاشته، اساسا ذخيره هاي اصلي علوم همة بشريت نيز به وسيلة مسلمين بازيافت، تذهيب و حفظ شد و حتي رشد كرد.

2. بر خلاف القاها و افتراهاي مستشرقان، برخي غربزدگان و تاريخ نويسان بي اطلاع و فاقد دانش كافي تاريخ يا مغرض، فرهنگ اسلامي، افزون بر علومي كه مستقيماً بر معارف ديني متمركزند و افزون بر دانش عرفاني و عقلاني به پديده هاي طبيعي و اجتماعي نيز توجه وافر داشته، با سفارش بسيار به جستجو كردن، تجربه و بررسي عيني پديده ها، دعوت كرده است و ذهن گرايي تجريدي [1] صرف را جايگزين عينگرايي هاي حيات بشري نكرده، بلكه به همة معارف، نياز ها و واقعيات به اندازة كافي توجه كرده است؛ بنابراين در كنار فقه، فلسفه، عرفان و تفسير به علوم طبيعي، تجربي و رياضي نيز، توجه جدي نموده است.

3. اسلام، ديني «زندگي گريز»، بي التفات به دنياي مردم و حقوق معيشتي آنان نيست؛ اسلام به علوم مادي، طبيعي، كشف، شناسايي امكانات طبيعت، تسخير صحيح عالم طبيعت و استفاده از مواهب زندگي به روش هاي علمي، تجربي، تحقيقي و آزمايشگاهي فراخوانده، قابل تفكيك از تمدن، علم و معيشت مردم نيست.

4. جهان امروز به ويژه مغرب زمين از قرون وسطي و دوران فقر، نكبت و بي سوادي خود به بركت تقليد و كپي برداري از دستاوردهاي علمي و مدني جهان اسلام و تمدن اسلامي، خارج شده، به نردبان مدنيت و علم جديد گام گذارد؛ البته بايد توجه داشت كه اين توجه بسيار دين مبين خاتم الانبيا صلي الله عليه و آله به علم، تمدن و مواهب طبيعت در راستاي كمال الهي و نزديكي به خداوند است، حال آن كه مقلدان غربي و اقتباس گران از تمدن اسلامي، آن اهداف و روش هاي انساني را كنار گذارده، علم و تمدن را به تدريج در مسيرهاي غير انساني به كار انداخته، رشد دادند.

5. بالاخره اين كه طرح پيشينة رويكرد اسلام به علم، جامعة منتظر را برخود باوري و اعتماد به نفس بيشتر دعوت مي نمايد تا بتواند در تلاش براي اصلاح جهان و براي ساختن الگوي جامعة انتظار، بازهم در صدر قرار گيرد، طبيعي است، تابلوي زيباي آينده ـ كه امام علوم را پايه گذاري مي نمايد ـ به حركت هاي جامعة منتظر سرعت مي بخشد.

آنچه در اينجا، آمده است با تغييراتي، محصول تلاش نهاد نمايندگي وليّ فقيه در دانشگاه هاست كه به صورت جزواتي، تدوين شده است.



انتقال دانش از جهان اسلام به غرب



در دورة رنسانس و پس از آن، دانش طلبان مغرب زمين، ممالك اسلامي را منبع علم و حكمت مي شناختند به آنجا مسافرت مي كردند و به آموزش زبان عربي و معلومات فضلاي اسلامي مي پرداختند؛ از نخستين اقدام هاي دنياي اروپايي و مسيحي، آموختن زبان عربي بود تا به معارف و علوم دستاوردهاي تمدن اسلامي دسترسي يابند؛ سپس مدارس اسلام شناسي و خاور شناسي را پي افكندند تا كليد دستيابي به فرهنگ اسلامي را به چنگ آورند؛ آنگاه با سرزدن به كشورهاي اسلامي و تأمل در كتابخانه هاي مساجد و مدارس، كتاب شناسي فرهنگ اسلامي را فراگرفتند.

شماري از موضوعاتي كه مستشرقان در آن باره، متن هايي از مسلمانان را ترجمه كرده، يا بر پاية مآخذ اسلامي و بهره گيري از آن ها، كتاب ها نوشته اند، و دانش خويش را در اين موضوعات از جهان اسلام آموخته، ترجمه كردند، بدين قرار است:

منطق و روش شناسي ـ كلام و عقايد ـ ملل و نحل ـ فلسفه و الهيات، لاهوت و عرفان و كلام، مباحث وجود، قصص فلسفي ـ نقد فلسفي ـ زمان در فلسفة اسلامي ـ فلسفة سياسي اسلامي ـ سياست ديني ـ مدينه هاي فاضلة اسلامي ـ (مدينة فارابي، مدينة ابن ماجه و ...). آسمان شناسي (علم الفلك) ـ ستاره شناسي ـ حركات اجرام سماوي ـ دريا شناسي (علم البحر) ـ چگونگي سفرهاي دريايي ـ روانشناسي، روانشناسي اجتماعي، روان درماني ـ جامعه شناسي ـ زيبايي شناسي ـ پول شناسي ـ فضا شناسي (كائنات جو) بحث دربارة ذره و شناخت آن (آغاز مباحث اتم شناسي علمي) ـ فلسفة تاريخ ـ فيزيك و شعب مختلف آن ـ علم دستگاه هاي مكانيكي (علم الحيل) ـ شيمي و ابزار هاي شيميايي (شيمي جابري، شيمي رازي) ـ اسطرلاب سازي (آلات دقيقه) ـ رصد و زيج ـ حساب و هندسه ـ جبر و مقابله ـ مثلثات ـ فنون معماري ـ آداب بحث و مناظره ـ سياست و آداب زمامداري ـ دايرة المعارف نويسي ـ آمارگيري و رده بندي علوم ـ سفرنامه نويسي ـ زندگي نامه نويسي ـ طب عمومي، تشريح، طب باليني ـ آسيب شناسي (توصيف و ذكر علايم بيماري ها) ـ چشم پزشكي ـ بهداشت ـ داروشناسي و داروسازي (قرابادين ـ ادوية مفرده، مركبه، نباتي، حيواني و معدني) ـ جراحي ـ فيزيولوژي (وظايف الاعضا) ـ گياه شناسي (نام هاي گياهان، گياهان دارويي) ـ حيوان شناسي (تربيت حيوانات، تربيت پرندگان) ـ فلاحت و كشاورزي ـ استخراج آب هاي زير زميني (آبياري) ـ حرفه و صنعت ـ نظامات اداري ـ اصول بازرگاني ـ قانون، فقه، اصول فقه، حقوق سياسي ـ حقوق جزايي ـ حقوق مدني ـ تاريخ، تاريخ عمومي، تاريخ اجتماعي، تاريخ سياسي، تاريخ علوم و طبقات ـ جغرافيا، جغرافياي انساني، جغرافياي اقتصادي، تهية نقشه هاي جغرافيايي از سطح كرة زمين ـ علوم غريبه و معارف هرمسي ـ مقاله نويسي، قصه نويسي ـ شعر، سبك شعر، نقد شعر، نقد ادبي ـ علوم بلاغت و معيارهاي نقد ـ كتابشناسي، فهرست نويسي ـ فقه اللغة، زبان گرامري ـ نحو، صرف، عروض، قافيه ـ علم خطابه ـ زبان شناسي و ... اين فهرستي مختصر از علوم و معارف اسلامي است كه به جهان مسيحي، اروپا، آمريكا و ... منتقل شده است.

همچنين بايد ترجمه هاي «قرآن كريم» را نيز افزود كه چه بسيار از معارف گوناگون اين كتاب آسماني استفاده كرده اند، همينگونه ترجمة سخنان و احاديث پيامبر اكرم صلي الله عليه و آله، و كلمات امام علي بن ابيطالب (ع) ...، افزون بر ديگر چيزهايي كه از سرزمين هاي اسلامي برده اند، نسخه هاي خطي، اشياي نفيسه، ابزار علمي و ... كه موزه ها، آزمايشگاه ها و كتابخانه هاي خويش را با آن ها بي نياز كرده اند، و علوم تجربه شده و اسرار بسيار مهمي را از آن نسخه ها و ابزار آموخته اند.

ادامه دارد



سايت مجله امان - مجله عمومي - ويژه امام زمان عليه السلام

www.mahdi313.com